Рэйтынг беларускіх гарадоў ‒ 2019

Методыка

Ідэя найлепшага горада

Для нас найлепшым горадам з’яўляецца той, жыццё ў якім адначасова ўстойлівае і дынамічнае. У ім нараджаецца больш дзяцей, чалавек мае большыя шанцы на атрыманне вышэйшай адукацыі, на знаходжанне высокааплатнай працы, на карыстанне сацыяльнымі паслугамі высокай якасці.

Малюнак кола агляду з горадам на заднім плане

Наіўна кажучы, найлепшы горад – гэта такі, у якім хочацца правесці ўсё жыццё

Абраныя дваццаць паказнікаў рэйтынга адлюстроўваюць, безумоўна, нашае ўяўленне пра найлепшы горад. Пры гэтым некаторыя паказнікі не знайшлі свайго адлюстравання ў рэйтынгу, напрыклад, стан інфраструктуры ці стан экалогіі, бо мы не знайшлі адпаведнага колькаснага індыкатара. Але нягледзячы на ўсе праблемы, мы імкнуліся стварыць якасны і празрысты рэйтынг.

У наш рэйтынг увайшлі толькі тыя гарады, якія маюць больш за 50 тысяч чалавек, – у іх жыве амаль дзве траціны беларускага насельніцтва і яны з’яўляюцца значнымі паліт-эканамічнымі актарамі. Гэта не значыць, што гарады з 20 тысячамі жыхароў ці вёскі не могуць быць добрымі месцамі жыхарства, але іх роля ў Беларусі невялікая і будзе рабіцца ўсё меншай, таму яны выключаныя з рэйтынга.

Метад вылічэнняў

Натхненнем для падрыхтоўкі гэтага рэйтынга паслужылі глабальныя прыклады, прыклады суседніх краін і Рэйтынг гарадоў Беларусі, складзены дзесяцігоддзе таму. Усе яны даследуюць, па вялікім рахунку, тыя ж рэчы, што і Рэйтынг беларускіх гарадоў, хоць заходнія прыклады ўсё ж у стане ахапіць больш сфераў і валодаюць большым масівам статыстычных звестак.

Хоць падобныя індэксы змяншаюць бачны памер інфармацыі, у практыцы ўнутры рэйтынга знаходзіцца вялікая колькасць статыстычных дадзеных, якія ўрэшце і вызначаюць месца кожнага горада ў рэйтынгу. Ніжэй мы падаем тлумачэнні выбару ўсіх паказнікаў паводле пяці вымярэнняў.

Кожнае вымярэнне (не індыкатар) мае аднолькавую вагу ў агульным выніку – і гэта, безумоўна, спрашчэнне. Аднак мы свядома ідзем на яго, каб забяспечыць празрыстасць і яснасць нашага даследавання, тым болей, што ўрэшце ўсе аспекты важныя, каб вызначыць сапраўды найлепшы горад.

Вынікі па большасці паказніках выраўненыя па шкале ад 0 да 100 балаў паводле формулы y=(x−min)/(max−min), дзе

x – гэта канкрэтны паказнік (напрыклад, памер заробку ў гэтым горадзе);
min – мінімальны паказнік сярод усіх гарадоў;
max – максімальны паказнік сярод усіх гарадоў;
y – гэта адпаведны вынік па шкале ад 0 да 100, які і ўносіўся ў рэйтынг.

Выключэннем з’яўляюцца вынікі экспертнага рэйтынга па славутасцях Беларусі і па паказніках у межах вымярэння “Празрыстасць кіравання”. У ім вынікі прадстаўленыя паводле трохступеньчатай шкалы:

100 – калі неабходная інфармацыя прадстаўленая цалкам,
50 – калі неабходная інфармацыя прадстаўленая часткова,
0 – калі неабходная інфармацыя не прадстаўленая.

Паглядзіце, як робіцца шкала, на прыкладзе:

Натуральны прырост у 2018-ым годзе

На 1000 чалавек
Вынік паводле формулы

Вынікі ж вымярэнняў падаваліся паводле сярэдняй лічбы ўсіх паказнікаў у межах гэтага вымярэння, а агульны рэйтынг з’яўляецца сярэдняй лічбай усіх вымярэнняў.

Амаль ва ўсіх выпадках мы выкарыстоўвалі звесткі за адзін год (за апошні з даступнымі дадзенымі). Адзіным выключэннем з’яўляюцца інвестыцыі ў асноўны капітал. Іх узровень у гарадах часта змяняецца згодна з прыярытэтамі ўладаў, таму ў гэтым выпадку мы выкарыстоўвалі сярэдні паказнік за пяць гадоў.

Пэўнай праблемай пры стварэнні рэйтынга беларускіх гарадоў быў статус блізу паловы гарадоў – яны маюць статус гарадоў раённага падпарадкавання (а не абласнога), таму некаторыя дадзеныя ў іх збіраюцца на ўзроўні ўсяго раёна, а не горада. Мы доўга думалі, якім чынам кампенсаваць гэты недахоп, але ў практыцы ручное выпраўленне дадзеных магло б зменшыць празрыстасць даследавання. Таму мы проста дадаем адзнаку, калі выкарыстоўваем дадзеныя па раёне, каб Вы бралі гэта ў разлік пры вывучэнні вынікаў рэйтынга.

Дапамажыце нам

Стварэнне такіх камбінаваных індыкатараў, як гэты рэйтынг, – гэта заўсёды пэўны кампраміс у методыцы даследавання. На жаль, сёлета мы не здолелі знайсці ўсе кампрамісы, якія мы б хацелі пабачыць, таму не ўсе пажаданыя індыкатары трапілі ў рэйтынг. Магчыма, нам не хапіла Вашых ідэй, таму мы вас ласкава просім адказаць на некалькі пытанняў (адказваць на ўсе з іх неабавязкова).

Перайсці да гугл-формы

Малюнак дошкі з формай для апытання і алоўкам

Пра стваральнікаў

Рыгор Астапеня

старшыня Цэнтра новых ідэй. Рыгор з’яўляецца Robert Bosch Stiftung Academy Fellow у Chatham House ды абараніў доктарскую дысертацыю ў Варшаўскім універсітэце.

Яго электронная пошта: ryhor.astapenia@gmail.com

Андрэй Сушко

юрыст і эксперт у сферы дзяржаўнага кіравання праваабарончай арганізацыі Human Constanta. Навучаўся ў Акадэміі кіравання пры прэзідэнце Беларусі і Варшаўскім універсітэце.

Яго электронная пошта: andrew.mensk@gmail.com

Каманда Belarus Urban Fellowship-2019 у складзе Мікіты Глушанка, Юліі Мішчанкі, Волі Сафронавай, Юліі Стасюк, Станіславы Цярэнцьевай і Канстанціна Чарнова.